หลายคนที่มีที่ดินหลายแปลง หรือได้รับมรดกที่ดินจากคุณปู่คุณย่า แต่อยู่ไกลไม่มีเวลาไปดูแล แล้วกลัวว่าจะมีคนเข้าไปอยู่ในที่ของเรา ใช้ประโยชน์จากที่ดินของเรา พอเวลาผ่านไปก็จะมาฟ้องยึดที่ดิน โดยการครอบครองปรปักษ์ แบบนี้เคยได้ยินใช่ไหมครับ? การครอบครองปรปักษ์ คือ การที่มีคนอื่นเข้ามาแย่งการครอบครองสิทธิในทรัพย์สินของเรา กฎหมายแพ่งได้เขียนเรื่องนี้ไว้ ความว่า "บุคคลใดครอบครองทรัพย์สินของผู้อื่นไว้โดยความสงบ และเปิดเผยด้วยเจตนาเป็นเจ้าของ ถ้าเป็นอสังหาริมทรัพย์ได้ครอบครองติดต่อกันเป็นเวลาสิบปี ถ้าเป็นสังหาริมทรัพย์ได้ครอบครองติดต่อกันเป็นเวลาห้าปี ท่านว่าบุคคลนั้นได้กรรมสิทธิ์"
ถ้าดูจากความหมายแล้วการครอบครองปรปักษ์ จะเกิดขึ้นจนเราถูกยึดที่ได้ ต้องมีองค์ประกอบหลักๆ 3 อย่างครับ คือ
1. ถือครองอย่างเปิดเผย ไม่ได้แอบอยู่ มีคนรับรู้อย่างชัดเจนว่าเราอยู่ที่นี้ ใช้ที่ดินแปลงนี้
2. ถือครองอย่างสงบ ไม่ได้ฟ้องถูกขับไล่ ไม่ได้ถูกรุกราน จนเป็นคดีความต่างๆ ถือครองเป็นเวลา 10 ปีครับ
3. ถือครองแบบเป็นเจ้าของ ไม่ใช่แบบเช่าครับ
ยกตัวอย่าง เช่น มีที่ดินอยู่ต่างจังหวัดสักแปลงหนึ่ง ไม่ได้ไปดูแลเลย อยู่ๆ ก็มีคนเข้ามาทำไร่-ทำนา โดยที่ชาวบ้านแถวนั้นก็เห็น แต่เราไม่รู้ เขาก็อยู่ในที่ดินเราเป็นเวลาติดต่อกัน 10 ปี โดยที่เราก็ไม่ได้คัดค้านเนื่องจากไม่รู้ไม่ได้ไปดูแล เขาถือครองแบบเป็นเจ้าของ เพราะไม่รู้เป็นที่ของใคร อันนี้มีโอกาสสูง "ที่จะถูกยึดจากการครอบครองปรปักษ์" ครับ
วิธีป้องกัน ไม่ยากครับ เราต้องป้องกัน ไม่ให้ครบเงื่อนไข 3 ข้อที่กล่าวมาแล้วครับ ยกตัวอย่าง เช่น ถ้ามีที่ดิน แล้วเราไม่ใช้ประโยชน์ วิธีป้องกันง่ายๆ คือ การปล่อยเช่าครับ แค่มีสัญญาเช่า เขาก็ฟ้องยึดที่เราไม่ได้แล้วครับ เนื่องจากเขาไม่ได้ถือครองแบบเป็นเจ้าของ ถึงแม้จะให้ญาติอยู่แบบช่วยเหลือกัน ก็ต้องมีสัญญาเช่า จะเก็บเงินเล็กน้อยหรือไม่เก็บเลย ก็ต้องมีสัญญาเช่า เพื่อป้องกันการฟ้องยึด แบบครอบครองปรปักษ์ ครับ